Μεταφραστής Ακριβείας

Βασικών όρων πληροφορικής, υπολογιστών και διαδικτύου ... και όχι μόνο

Ετυμολόγιο

40 Λέξεις της Ημέρας

Αλφαβητική Αναζήτηση

Βοηθήματα

Οι τελευταίες 40 καταχωρήσεις!

Εγγραφείτε στο

Νεοδότη μας

Εγγραφή
Αποστολή Εκτύπωση Ανάδραση / Επικοινωνία

日本の古代ギリシア講義

 

 

 

日本の大学で古代ギリシアについての講義を始めて20年になります。ほとんどの学生が英語を学んできているので、まず英語の学術語の多くがギリシア語からきていることを説明します。たとえばlogicは logosから、 philosophyはphiloと sophiaから、 psychologyはpsycheとlogosから、economyはoikosとnomosから、democracyはdemosとkratosからといったふうにです。このように、英語だけでなくドイツ語でもフランス語でも近代西洋諸語で使われている西洋文化の根本的なことばが古代ギリシアを起源としていることを示して、ギリシアが西洋の重要な源流であると話します。
だれもが世界史の授業で、民主政治がアテネで始まったことや、ソクラテス、プラトン、アリストテレスが哲学の祖であると聞いてきているのですが、それでも、西洋というと現代のヨーロッパ諸国の文化やアメリカのことを考えてしまいます。けれども語源を知ると古代ギリシアの影響の大きさに思いが及び、そうだったのかと軽いショックを受けます。ただし、現代まで言葉が使われているからと言って伝統が受け継がれているとはかぎりませんから、哲学や心理や民主制の内容について古代のオリジナルにもどって考える試みを続けます。古代ギリシアの時代から2000年後の現代までに変わった点もあり、ずっと受け継がれている点もあると検討したいからです。
私がほとんど毎年とりあげるテーマは、ヘシオドスのTheogoniaの創世神話と神々の争い、ホメロスの語るトロイア戦争伝説、そしてソクラテスのApologia、プラトンのPoliteiaです。時間に余裕があれば、悲劇作品、とくにOidipous, Antigone, Agamemnonをあつかいます。どれも有名な作品ですが、歴史の教科書で名前だけ習って読んでいないということが多いからです。ギリシア語のできる学生はとても少ないのですが、すべての作品が日本語に訳されているので翻訳をもとに講義していきます。たくさんのギリシア古典作品の日本語翻訳がペーパーバックで、学生でも買える値段になっているのはうれしいことです。
Theogoniaでは、大地や空や海や河を支配する多くの神々が世界をつくりあげているというところに、日本神話の自然観念と似た点が見られます。またIlias、Odysseiaで活躍する英雄たちと日本中世の戦記に登場する武士たちを比較するのは興味深いことです。戦いの勝利を目指しながら、一方では戦闘の中で死んでゆくむなしさを嘆く人々の生き方には共通するものがみられます。しかしながら、ここに描かれる女性たちの性格はすこし異なるようです。日本の『平家物語』にも女戦士が登場したりしますが、総じて日本女性のほうが受動的かもしれません。
社会科学に興味を持つ学生が多いので、プラトン作のApologia とPoliteiaには関心が集まります。公正な裁判、理想の国家体制とはどのようなものかということは現代でも大問題ですが、二千数百年前の古代アテネですでに根本的に議論されており、そこから学ぶものが多いと考えます。法律に関することといえば、悲劇Oidipous、Antigone、Agamemnonにおける罪と罰と復讐に苦しみながら生きる主人公たちの姿が提示する問題は大変重要です。
長年こうした講義をして、役立っているのかと悩んだり、もっとうまく説明できたはずだのにと後悔することも多いのですが、聞いていた学生が学期の終わりに古代ギリシアに対する興味を深化、発展させて論文を書いてくれたときには、大いに報われた気がします
(一橋大学教授 古澤ゆう子)

 

 

 

 

Μελετώντας την Αρχαία Ελλάδα



Πριν από είκοσι περίπου χρόνια και για πρώτη φορά, τα Ιαπωνικά Πανεπιστήμια εισάγουν στο ακαδημαϊκό τους πρόγραμμα διαλέξεις σχετικά με την Αρχαία Ελλάδα. Ο μεγάλος αριθμός των φοιτητών οι οποίοι επιλέγουν να ασχοληθούν με την εκμάθηση της αγγλικής υποδεικνύει την ανάγκη για την κατανόηση της ετυμολογίας πολλών αγγλικών όρων, όπως των όρων “λογική”, ο οποίος προέρχεται από τη λέξη “λόγος”, “φιλοσοφία”, από τις “φίλο-” και “σοφία”, “ψυχολογία” από τις “ψυχή” και “λόγος”, “οικονομία”, από τις “οίκος” και “νόμος”, “δημοκρατία”, από τις “δήμος” και “κράτος”. Ανακαλύπτοντας σιγά σιγά ότι πολλές από τις θεμελιώδεις έννοιες όχι μόνο της αγγλικής, αλλά και λοιπών σύγχρονων δυτικών γλωσσών, όπως της γαλλικής ή της γερμανικής, προέρχονται από την ελληνική γλώσσα, μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα αποτελεί σημαντική πηγή του δυτικού κόσμου.

Ακούγοντας τη λέξη “Δύση” το μυαλό μας συνήθως πηγαίνει στον πολιτισμό ορισμένων μόνο ευρωπαϊκών κρατών ή της Αμερικής. Όμως, όποιος έχει παρακολουθήσει μαθήματα σχετικά με την παγκόσμια ιστορία, θα έχει ακούσει ότι οι ρίζες του δημοκρατικού πολιτεύματος βρίσκονται στην Αθήνα, ότι ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης είναι οι πατέρες της φιλοσοφίας. Μαθαίνοντας την ετυμολογία των λέξεων αλλά και το μέγεθος της επιρροής της Αρχαίας Ελλάδας είναι αναπόφευκτο να μην μείνουμε έκπληκτοι.

Οι διαλέξεις περί της Αρχαίας Ελλάδας δε σταματάνε φυσικά στην ετυμολογία λέξεων οι οποίες χρησιμοποιούνται ως σήμερα, αλλά προχωρούν σε μια προσπάθεια κατανόησης της αρχαίας σκέψης σχετικά με τη φιλοσοφία, τη ψυχολογία ή τη δημοκρατία, και αυτό επειδή υπάρχει μια έντονη επιθυμία αναζήτησης και κατανόησης τόσο όλων αυτών που έχουν παραμείνει αναλλοίωτα από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας και μέχρι και σήμερα, περίπου 2.000 χρόνια αργότερα, αλλά και όσων έχουν αλλάξει.

Κάθε χρόνο θέμα των διαλέξεων μου είναι η δημιουργία του κόσμου και ο πόλεμος των θεών όπως περιγράφεται στη “Θεογονία” του Ησίοδου, η ιστορία του Τρωικού πολέμου όπως τη διηγείται ο Όμηρος, η “Απολογία” του Σωκράτη, η “Πολιτεία” του Πλάτωνα. Εάν ο χρόνος μου το επιτρέψει μαζί με τους φοιτητές μου μελετάμε τις αρχαίες τραγωδίες του Οιδίποδα, της Αντιγόνης και του Αγαμέμνονα. Αν και πρόκειται για συγγράμματα παγκοσμίως γνωστά, συνήθως οι περισσότεροι φοιτητές γνωρίζουν μόνο τα ονόματα των δημιουργών τους όπως καταγράφονται στα βιβλία ιστορίας. Επίσης, επειδή ελάχιστοι φοιτητές είναι εξοικειωμένοι με την ελληνική γλώσσα, μελετάμε πάντα τα αρχαία ελληνικά κείμενα μέσω ιαπωνικών μεταφρασμάτων, το ευχάριστο είναι ότι υπάρχουν πολλές χαρτόδετες και συνεπώς οικονομικά προσιτές ιαπωνικές μεταφράσεις ελληνικών συγγραμμάτων.

Συγκρίνοντας την ελληνική με την ιαπωνική γραμματεία παρατηρούμε ότι η δημιουργία του κόσμου από τους Θεούς-Άρχοντες γης, ουρανού, θάλασσας και ποταμών όπως παρουσιάζεται στην “Θεογονία”, θυμίζει τα φυσικά στοιχεία της ιαπωνικής μυθολογίας. Επίσης, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση ανάμεσα στους ομηρικούς ήρωες του Τρωικού πολέμου (“Ιλιάδα”. “Οδύσσεια”) και τους Ιάπωνες πολεμιστές των μεσαιωνικών χρόνων όπως περιγράφονται σε πολεμικά χειρόγραφα. Μέσα από αυτά τα κείμενα παρατηρούμε ότι εκτός από την νίκη του πολέμου, ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η θλίψη που συνοδεύει το κενό ενός θανάτου. Διαφορά θα συναντήσει κανείς στις περιγραφές των γυναικών. Για παράδειγμα, ακόμα και οι γυναίκες-πολεμιστές στο Ιαπωνικό “平家物語” (Heike Monogatari) εμφανίζονται πολύ πιο παθητικές από τις γυναίκες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Έντονο ενδιαφέρον για την Αρχαία Ελλάδα εκφράζουν και αρκετοί φοιτητές κοινωνιολογίας εστιάζοντας συχνά την προσοχή τους στην “Απολογία” και την “Πολιτεία” του Πλάτωνα. Τί είναι δίκαια δίκη και τι ιδανική κρατική οργάνωση; Δύο ερωτήματα της σύγχρονης εποχής και για τα οποία 2.000 και πλέον χρόνια νωρίτερα, στην αρχαία Αθήνα είχαν σχηματιστεί θεμελιώδεις θεωρίες. Από εκείνη την εποχή λοιπόν έχουμε πολλά να μάθουμε. Μιλώντας περί νόμων και νομικής μεγάλη είναι η διδακτική σημασία της θλίψης και της στάσης των αρχόντων έναντι στο έγκλημα, την τιμωρία και την εκδίκηση στις τραγωδίες του Οιδίποδα, της Αντιγόνης και του Αγαμέμνονα.

Δίνοντας εδώ και πολλά χρόνια διαλέξεις σχετικά με την Αρχαία Ελλάδα και με μια διαρκή αγωνία για το πόσα μπορώ να προσφέρω στους φοιτητές, πόσο καλύτερες εξηγήσεις θα μπορούσα να τους δώσω, η μεγαλύτερη ανταμοιβή είναι όταν μετά τη λήξη του εξαμήνου τους ακούω να εκφράζουν το πόσο πολύ έχει μεγαλώσει το ενδιαφέρον τους για την Αρχαία Ελλάδα και να παρουσιάζουν τις τελικές εργασίες τους.

Πανεπιστήμιο Hitotsubashi
Pr. Furusawa Yuko
                                                                               Μτφ. Κοβάνη Μαρία